Herkese selam öncelikle bu bir çeviri yazısıdır . Elimden geldiğince Türkçeleştirmeye çalıştığım bir yazı oldu umarım anlaşılabilir bir şekilde başarabilmişimdir. Şimdiden keyifli okumalar.
Yazının orjinali : https://cobie.substack.com/p/wtf-is-web3
Web3 Bu sene çoğunlukla Finans , teknoloji ve Twitter fenomenleri için çok moda bir konu oldu .
İlk yatımızını yapacağınız zaman Likidite Yöneticilerin eleştirisel düşüncesini atlayarak 2021 de yatırım yapabileceğiniz iki Bullish trendinden birisiydi. Diğeri ise Metaverse . Tebrikler , şimdi yatırımınızı yapmak için bir milyar dolarınız var ve trende uyarak yatırım yapabileceğiniz 2 şey keşfettiniz.
Dönemin önemli grafiklerine baktığımızda yayında olan düşüncelere rağmen hiç kimse Web3'ün gerçekte ne olduğu konusunda hala kararsız. Hangi kısma ait olduğunuza bağlı olarak. Web3 bir dolandırıclık , gelecek , dünyayı tokenize etmeye çalışan bir proje , sadece kripto için başka bir isim fikirlerini görüyoruz. Kripto topluluğu bile hala Bitcoinin Web3 olup olmadığı konusunda kararsız.
Dahaca topluluk web3'ün ne olduğu veya olmadığı hakkında hemfikir değilse ve bu terim son yarım yılda trend haline gelen bir terimse , bence web3'ün henüz gerçekten var olmadığı sonucuna varmak mantıklı olabilir. Yine de gözlemciler arasında ilhamı , yaratıcılığı veya düpedüz dehşeti teşvik eden konular üzerinde dolaşan çok fazla fikir ve deney var.
Web3'ün amacı nedir?
Dahaca ne olduğu hakkında fikrimiz olmadığı için ne olabileceğini düşünmek daha yararlı olabilir. Web2 den devam etmemize gerek var mı yada web3 çözümü nedir
Önemli olduğunu düşündüğüm iki konu var:
Gücün ademi merkeziyetçiliği — Yoğunlaştırılmış güce artan bir güvensizlik var. Devletler, merkez bankaları veya uluslardan daha güçlü hale gelen küresel omegatech şirketleri olsun. Platformdan çıkma, davranışsal zorunluluklar ve sansür eğilimi, sıradan insanları güçlendirebilecek ve mevcut güç yapılarını parçalayabilen güvenilmez ve sansüre dayanıklı platformlar oluşturmaya yönelik yeni bir ilgi yarattı.
Gücün Merkezi olması
Yoğunlaştırılmış güce artan bir güvensizlik var. Devletler , merkez bankaları yada uluslardan daha güçlü hale gelen omegatech şirketler (meta , google vs)Platformdan çıkma , davranışsal zorunluluklar ve sansür eğilimi , sıradan insanları güçlendirebilecek ve mevcut güç yapılarını parçalayabilen güvenilmez sansüre dayanıklı platformlar yaratılmasına sebebiyet verdi. (DAO)
Değer sahipliği
Web2 ile birlikte web okuma eyleninden okuma ve yazma eylemine dönüştü. Web sosyal ve katılına bilir haline geldi . Kullanıcı tarafından oluşturulan içerikler yeni bir çağ başlattı . Modern teknoloji şirketleri , kullanıcıdan alınan içeriği barındırarak arından özel bir şekilde para kazanabilir hale geldi. Sosyal etkileşim arzumuzu kullanıyorlar ve bağımlılık yapan tüm kalıpları birleştiriyorlar. Reklamları birbirine karıştırıyorlar ve hissedarlı için kullanıcı tarafından oluşturulan tüm bu değeri ortaya çıkartıyorlar.
Açık ve adil bir ağ
Muhaliflerin heyecanını anlıyorum.
Muhalif kişilerin heyacanını anlıyorum. İdealleştirilmiş bir gelecek ağı, bu sorunları yalnızca bu sosyal sorunlara olumlu bir şekilde katkıda bulunmakla kalmayacak, aynı zamanda güçlü büyüme ve kitleyi elde tutabilme araçlarına sahip kurucuların yerleşiklerle rekabet etmesine olanak tanıyacak şekilde ele alabilir.
(Kısaca Bireysel ve küçük grupların dev şirket ve Güçlü merkezi uygulamalar ile rekabet edebilmesi)
Kullanıcıların yarattıkları değeri paylaşabilecekleri ve benimsemeyi güçlendirebilecekleri bir web oluşturabiliriz. Teknoloji çoğunlukla yöneticilerinin, ne hakkında konuşmamıza izin verildiğine veya her gün kaç reklama bakmamız gerektiğine karar vermeyeceği bir yer .
Belki de, dikkatleri özel hissedarlar için kâra çevrilmiş, büyük şirketler için pil görevi gören binlerce saat harcayan sıradan insanları güçlendirebilir.
Belki web, çıkarımcı olmak yerine daha işbirlikçi hale gelebilir tabi ki bunu bize gelişmeler gösterecektir.
Her şeyin ponzifikasyonu
(Ponzifikasyon kısaca ponzi sistemin daha teknik adı.)
Eleştirmenlerin korkusunu anlıyorum.
Kötümser bir gelecek ağı, olası tüm kullanıcı eylemlerinde rant arayan tokenize mikro işlemlerle dolu olabilir ve kullanıcıların ekmek kızartma makinelerini düzgün bir şekilde çalıştırabilmeleri için yerel para birimlerine sahip olmalarını gerektirebilir.
(kısaca şuan ücretsiz olan ama ileride rant alanına dönüşebilecek şeyler yazarın örneği biraz garip.)
Başarısız projeleri finanse etmek için perakende yatırımcılara değersiz ERC20'ler satmak ve yıllarca reklam satmaktan çok daha doğrudan değer elde etmek üzerine kurulmuş bir ağ olabilir.
Ve taciz veya çocuk istismarı içeriği gibi kötülüklerle başa çıkmak için daha az araca sahip bir web olabilir. Çevrimiçi suçları önlemek daha zor hale geliyor.
(İyi ve kötümser yanlar)
Peki Hangi Yoldan ilerleyeceğiz ?
Hem hoş bir gelecek hem de distopik bir gelecek hayal edebiliyorsanız, en kötüsünün gerçeğe dönüşme olasılığı en yüksek olmasını beklediğiniz için sizi suçlayamam. Modern işletmeler açıkça sık sık web’i daha fazla hale getirdiler…. Çerez izinleri, gdpr istekleri, banner reklamlar, ödeme duvarları, lootbox’lar ve oyna-öde veya kazan-öde — yetersiz veya kullanıcı karşıtı değişiklikler beklemek kolaydır.
Ve dışarıdan kriptoya bakarsanız, dolandırıcılıklara son derece benzeyen şeyleri görmeniz muhtemel. Zenginlik etkisi, piyasa katılımcıları arasında taşkınlık ve kibir yarattı ve kripto kültürünün kendine referans veren ironik doğası, yerli olmayanları yabancılaştırıyor ve uzaklaştırıyor.
Geçmişte yaşanan ve şuan yaşanan olaylar betbat olabilir . Bu yüzden teorik delikler açabileceğimiz ve fikirleri reddetme dürtüsü insanda güçlü bir şekilde artar . Merkezi olmayan sistemlerden nasıl yararlanabileceğini hayal etmek için çok fazla düşünmemize gerek yok . Klasik projeler tarafından sömürülen insanların örnekleri etrafımızda.
Ancak aynı zamanda, sahibi tarafından işletilen mevcut sistemlerde sahiplik ve özerkliğin gücünü görmek için çok uzağa bakmanıza gerek yok.
Bitcoin, ona rehberlik edecek merkezi bir otorite olmadan on yıl içinde “darkweb uyuşturucu parasından” kurum düzeyinde bir değer varlık deposuna geçti.
Ethereum, “techbro ponzi şemasından”, günlük olarak milyarlarca değer işlem yapan, sahibi tarafından işletilen devasa bir ağa dönüştü.
İşletmeler, kullanıcılar ve üçüncü taraflar bu ağların her ikisi için artan değer yaratmaya katkıda bulundular ve bunu yaptıkları için ödül aralarında paylaşıldı. Herkes katılabilir ve değer yalnızca kuruculara veya finansörlere tahakkuk etmek yerine onlara geri tahakkuk edebilir.
Anayasa DAO gibi tamamen eğlenceli sosyal konsensüs projeleri bile, belki de herkes arasında paylaşılan, kullanıcı tarafından oluşturulan değer yaratmanın bir örneği olabilir. DAO, anayasayı güvence altına almamasına rağmen daha fazla değer kazandı ve bu değer katılımcılara geri tahakkuk etti.
Belki de bu ortak mülkiyet, teknoloji şirketlerinin nasıl çalışabileceği veya çalışması gerektiğine dair mevcut gelenekleri kırmaya zorlayan yeni bir kültür olabilir.
Eşitsizlik
Eşitsizliğin yükselişi giderek daha belirgin hale geldi. Pandemi sırasında varlık fiyatları fırladı ve zenginler daha da zenginleşti. Bu arada, küçük işletmeler mücadele etti ve işçi sınıfı teşvik nakitlerini neredeyse anında harcadı. Görünüşe göre Amerikalıların %50'sinden fazlası 3 aydan daha az acil durum birikimine sahipti .
Tercüman notu : Malesef Türkiye de bu durum daha vahimdi İstatistikler %20 bile görülemedi . Belki de bu yüzden biranda Crypto Piyasası Türkiye de bir umut ışığı oldu ve bu yüzden bu alanda biranda önemli Bölge/Ulus haline geldik umarım bu Treni çok güzzel bir şekilde değerlendiririz. Ne olursa olsun kendimizi geliştirmeye devam etmeliyiz.
Ücret artışı neredeyse durağan bir durumda ama bir evin maliyeti son 40 yılda %400'ün üzerinde arttı. İnsanlar, hızla kayıp gitmek istedikleri geleceği karşılama şansıyla, kendilerine karşı kurulmuş bir sistemin içinde sıkışıp kalmış gibi hissetmeye başladılar. (Genel olarak depresyon ve kişilik bozuklukları artışı insanların bağımlılığının zirveye çıkması)
RobinHood perakende opsiyon tüccarları ve Dogecoin alıcılarında bir artış olmasına şaşmamalı. Piyango bileti tarzı yatırım, tasarruf ve yatırım yoluyla finansal hedeflerine giden bir yol görmeyen insanlar için uygun bir seçenek haline geldi. (Manipülasyon)
Belki de daha sosyalist bir eşitlik veya Token mülkiyeti modeli, kapitalizmin Evrensel Temel Gelire yanıtı olarak hareket edebilir. Devletin ailelere biraz para basması, şimdiki nesilleri ödemek için gelecek nesillerden vergi alması yerine, belki insanların ürettikleri zenginliği paylaşan insanlar daha adil bir dünya yaratabilir.
Kullanıcılar, halihazırda katıldıkları değer yaratımı için ödüllendirilmelerine izin verecek şirketleri seçerek cüzdanlarıyla oy verirlerse, bu şirketler hızla büyüme ve yerleşikleri yerinden etmek için devasa ağ etkisi araçları keşfedeceklerdir. Gerçek insanlar, kuruculara ve yatırımcılara tamamen kaptırmak yerine, topluca yarattıkları değerin bir kısmına sahip olmayı tercih edebilirler. (DAO modelinin önemi)
Kusursuz Konsept
Bitcoin ilk yaratıldığında yeni bir kusursuz anlayıştı . Satoshi , tarihteki en önemli kreasyonlardan biri olduğunu kanıtlayabilecek şeyi , herkesin katılması için adil koşşullarda dünyaya teslim etti. Özel olarak madeni paralardan pay almadılar yada özel yatırımcılara vermediler. Diğer tüm katılımcılar eşit şartlarda kendi paralırını çıkardılar .
Ethereum oluşturulduğunda, madeni paraları ön plana çıkardılar ve herkes için ücretsiz bir ICO düzenlediler. Katılmak isteyenlere 60.000.000 ETH sattılar. Ethereum, 1 Token başına yaklaşık 0.30$’a satıldı. Ethereum kurucuları, kendileri ve Ethereum vakfı için biraz para ayırdı. ETH’nin kurucusu ve en büyük öncül alıcı olan Vitalik, geleneksel hisse senetlerine kıyasla oldukça küçük bir sahiplik payı olan tüm ETH arzının %1'inden daha azını aldı.
Ethereum’un başlangıcı, Bitcoin ile karşılaştırıldığında biraz daha az “herkes için adil” olsa da, hala nispeten adil ve açık bir katılım modeline sahipti. 2017 boyunca, ICO’lar bu modeli tekrarladı, ancak ön satışlar ve içeriden öğrenenlere özel satışlarla bozulmaya başladı. (İnsider yatırımcılar , capitaller , 100x padler vs)
2018/19 itibariyle, katılımcılar için herkes için ücretsiz adil şartlar geçmişte kaldı. SEC, perakende yatırımcıları korumak amacıyla ICO projelerine karşı yaptırım uyguladı. Düzenleyici baskı ve netlik eksikliği, kripto oluşturucuların genel halk yerine VC’lerden özel olarak yükselmelerine neden oldu. VC’lerin artık satın alabildikleri erken, ucuz koşullarda satın almaları, içeriden olmayanlar için mümkün olmaktan çıktı.
Gördüğünüz üzere Satoshi’nin yarattığı saflığı ve güzelliği açgözlüler bozmuş durumda.
Ama gerçek şu ki, kripto şimdi sadece popüler. Bitcoin piyasaya sürüldüğünde, kriptonun bir değeri olabileceği pek çok kişi için daha az açıktı. Bitcoin yapabileceğini kanıtladı. Ethereum bu inancı pekiştirdi. Sadece on yıl boyunca yükselen grafikler çok fazla risk arayan sermayeyi çekti.
Satoshi Bitcoin’i piyasaya sürdüğünde, madencilik zorluğu o kadar düşüktü ki, insanlar kişisel bilgisayarları ile 50BTC blok ödüllerini kazabiliyorlardı. Bitcoin’in keşfedilmemiş doğası, onu bir hedge fon oyun alanı değil, bir hobicinin adil bir lansmanı yaptı. Bir proje bugün aynı şekilde başlamaya çalışsaydı, zaten zenginler tüm hash’i devralır ve tüm madeni paraları biriktirir ve bu yeni projede elektrik sağlayıcılarına bir pay öderdi. Böyle bir ortamda, kurucular onlara doğrudan satış yapabilir ve uzun vadeli finansman sağlayabilir.
Geleceği inşa ederken bazı insanların zengin olması önemli mi?
Kimsenin Vitalik’in Ethereum’a yaptığı katkılardan dolayı ETH’nin arzının %0.7'sine sahip olmayı hak etmediğini iddia edeceğini sanmıyorum. Kimsenin Satoshi’nin 1 milyon madeni parasının haksız yere çıkarıldığını iddia edeceğini sanmıyorum.
Yine de web3'ün en büyük savunucularının tarihsel olarak başarılı risk sermayedarları olmalarındaki ironiyi görmezden gelmek mümkün değil. Evet, bu kuruluşların indirimli ico turlarında çoğunluk hissesi satın alarak bu açık ütopik paylaşılan Topluluk Ekonomisinin süper finansörleri olmaya çalışması şaşırtıcı değil.
Ayrıca nakit para kazanan kurucuları ve yatırımcılar kendilerini zenginleştirmek için ponzinomik tarzda boğa piyasası projeleri oluşturmak için mevcut piyasa dinamiklerini istismar etmeleri de normal karşılanabilir .
Bu nedenle, dört şeyin doğru olduğunu düşünüyorum:
Kurucuların dünyada büyük değer yarattıklarında zenginleşmelerinin hak edildiği ve beklendiği konusunda fikir birliği var.
Bir şeyi erken finanse eden VC’lerin veya melek yatırımcıların bir hizmet sağladığı ve finanse ettikleri şey dünyada büyük bir değer yarattığında bunun için ödüllendirilmeleri gerektiği konusunda kaba bir fikir birliği var.
Birçok kişi, bu finansman fırsatlarının açık ve daha adil olması gerektiğine inanıyor ve mevcut akredite yatırımcı kurallarını aşırı derecede ebeveyn veya sezgisel olarak reddediyor
Kurucular veya VC’ler dünyaya hiçbir şekilde değer katmayan bir şeyden zengin olduklarında herkes bundan kesinlikle nefret ediyor.
İkinci madde işaretinin artık kriptoda yaygınlaştığını inkar etmek mümkün değil. Pek çok ön ürün CEO’su, bir jeton piyasaya sürerek ve NFT güdümlü bir video oyunu hakkında bazı sözler vererek veya yalnızca çift haneli aktif kullanıcıları çeken bir “web3” platformu oluşturarak bir gecede milyarder oluyor.
Çok basit örnekler ,
Bir kaç üst düzey grafik arkası boş olan sadece shillenen nft veya oyun projeleri. Fake haberler ile shillenen Cüzdanlar arası transfer edilen NFT ve Gem projeleri ..
Son olarak
Web3 henüz gerçekten mevcut değil. Ancak, bol miktarda boğa piyasası ponzisi üzerindeki değerini shilleyerek web3 için bir kötülük yapıyor, aynı şekilde bu piyasa dinamiklerini görmezden gelmek de dürüst olmayan bir davranış olacaktır.
Dünya da ki web2 ile ilgili sosyal sorunlar bence geçerli ve çözülmeye değer ancak web3'ün vaatlerinde dikkate alınması gereken çok heyecan verici daha önemli şeyler var.
Güvenilir merkezi otoritelerin yerini alan açık, şeffaf ve izinsiz sistemlerin dünya için iyi olduğunu ve gücü yeniden dengeleyip merkezileştirebileceğini düşünüyorum.
Kripto piyasalarındaki finansal bolluğun, parlak beyinleri insanlara reklam satmak yerine daha adil ve işbirlikçi bir gelecek inşa etmek için çekebileceğini umuyorum.
Ancak, kripto kurucuları artık umursamayacak kadar zenginlerse ve yeni web, elektrikli diş fırçanızı çalıştırmak için Cardano’da parçalı bir mikro ödeme içinse bu pek mantıklı bir şey değil .
Makale yazarının Twitter hesabı : https://twitter.com/cobie
Tercüman Notu : Buraya kadar okuduğunuz için teşekkür ederim anladığım kadarıyla sade bir şekilde makaleyi Türkçeleştirmeye çalıştım .
Geri dönüş ve hatalarımı bildirmek için lütfen bana ulaşın.
Additionally: Dear author, thanks for the pseudo theos research and this article.
Telegram Kanalım : https://t.me/hitcryptoyt
Youtube Kanalım : https://www.youtube.com/c/HitCrypto
Twitter : https://twitter.com/hitasyurek
//
