Herkese selam öncelikle bu bir çeviri yazısıdır . Elimden geldiğince Türkçeleştirmeye çalıştığım bir yazı oldu umarım anlaşılabilir bir şekilde başarabilmişimdir. Şimdiden keyifli okumalar.
Yazı çeviri yazısıdır .
Orjinali : https://mirror.xyz/pseudotheos.eth/_LAi4cCFz2gaC-3WgNmri1eTvckA32L7v31A8saJvqg
Thanks for the valuable information pseudotheos.eth
BlockChain araştırmalarının bir çoğu bazı alanlar da daha teknik konular hakkında yazı yazmamıza sebep olabiliyor. Sıfır bilgi kanıtları ile ilgili çok sayıda makale yayınlanmış olsa da Snark/Stark’net hakkında olan soruların cevaplarını vermeye yetmemekte.
Sıfır bilgi kanıtı ile ilgili Tweet dizimi okumadıysanız bu makalenin Tweet dizisi üzerine kurulduğunu söylemek isterim . Makaleyi tam olarak okumadan önce Tweet dizisini okumanızı tavsiye ederim.
Tweet : https://twitter.com/pseudotheos/status/1476380179966615557
Sıfır bilgi kanıtının ilk duyuruluşu , Shafi Goldwasser ve Silvio Micali tarafından 1985'de MIT makalesinde bildirildi .
zkSNARK’lar ve zkSTARK’lar, etkileşim olmadan sıfır bilgi kanıtının uygulamasıdır. Bu kanıtlayıcı verileri doğrulayıcı ifşa etmesine gerek kalmadığı manasına gelir. Etkileşimli olmayan bu veriler kanıtlayıcının doğrulayıcı ile ileri geri iletişim halinde kalması yerine yalnızca tek mesaj göndermesinin yeterli olduğunu gösterir. Bu , BlockChain sistematiği tek yönlü olduğu için ZK kanıtlarını kullanmasını mümkün kılar .
Şuanda Blockchain teknolojisimi ile uygulanmakta olan iki adet sıfır bilgi kanıtı yöntemi bulunmaktadır. Bunlar Zksnarks ve zkStars’dır . Etherum toplama alanında lider vardır . zkSyns SkSnarklarını kullanır StarkWare ise , zkStarkları kullanmaktadır. Diğer ek bilgileri burada bulabilirsiniz.
zkrollups.xyz
ZkSnarklar ile Tanışalım
zkSNARK bir kısaltmadır:
İsmin açılmış hali
Zero-Knowledge Succinct Non-interactive Argument of Knowledge. S Alessandro Chiesa’nın 2012 UC Berkeley makalesinden yola çıkarak, zkSNARK’lar bir kanıt için gereken rastgeleliği sağlamak için eliptik eğriler kullanır.
Tercüman notu : Bu gün Zksnars ile ilgili bu videoyu izledim biraz fazla teknik olsa da izlemesi keyifli ve bilgilendiriciydi tavsiye ederim .
https://www.youtube.com/watch?v=KKH9M1xlf0w&t
Bitcoin forku ile birlikte ZkSnark ilk olarak Zcash tarafından BlockChain dünyasında tanıtıldı. SNARK’lar daha uzun süredir var olduklarından, çok sayıda dokümantasyona, tool’a sahiptirler ve STARK’lara kıyasla geliştilme açısından daha kolaydır. Olumsuz yönlerden bağımsız olarak, SNARK’lar aşağıda gösterildiği gibi iyimserlikten çok daha fazlasını sunar.
SNARK’larla ilgili genel bir sorun, güvenilir bir kurulum gerektirmeleridir. Bu güven sorununu azaltmak için, zkSync, önceki uygulamaya özel kurulumlara kıyasla çok daha güvenli olan zkSync v1 için evrensel bir güvenilir kurulumu duyurdu. Önceki uygulamalar, protokolün her güncellemesi için başka bir kurulumun yanı sıra çok daha fazla güven gerektiriyordu bunun için güvenilir bir kurulum ihtiyacını ortadan kaldıran DARK’lar tanıtıldı . Şuanda ise zkSync, hem güvenilir kurulum sorununu çözen hem de kuantum sonrası güvenlik sağlayan Redshift üzerinde çalışıyor. Bu, düzgün bir şekilde gözden geçirilip senaryo test edildikten sonra, zkSync’e uygulanacağını duyurdu.
(Kısaca güvenlik için çalışmalar üst safhada devam ediyor)
zkSTARK
Çok daha yeni olan zkSTARK’lar daha az araç ve geliştirici desteğine sahiptir, ancak bu değişmeye başlamıştır. 2018'de (PDF uyarısı) Eli Ben-Sasson, Iddo Bentov, Yinon Horeshy ve Michael Riabzev tarafından tanıtılan STARK’lar kaputun altında farklı çalışıyor. zkSTARK, Zero-Knowledge Scalable Transparent Arguments of Knowledge’ın kısaltmasıdır. SNARK’lar ve STARK’lar arasındaki temel fark, bir STARK’ın eliptik eğriler yerine çarpışmaya dayanıklı karma işlevleri kullanmasıdır. STARK’ların bazı dezavantajları da vardır, esas olarak kanıt boyutlarının bir SNARK kanıtından çok daha büyük olması ve doğrulanmasının daha uzun sürmesi ve ayrıca daha fazla gaz maliyeti olması. Ancak bu ödün vermeye değer, çünkü etkili TPS ve verim tavanı bir SNARK’tan çok daha yüksek.
Çok daha yeni bir teknoloji olan zkStark’lar daha az araç gereç ve geliştirici desteğine sahiptir. Ancak bu durum şu sıralar değişmeye başlamış ve yavaş yavaş büyümektedir. 2018'de Eli Ben-Sasson, Iddo Bentov, Yinon Horeshy ve Michael Riabzev tarafından tanıtılan STARK’lar farklı çalışmaktadır. zkSTARK, Zero-Knowledge Scalable Transparent Arguments of Knowledge’ın kısaltmasıdır. STARK’ların bazı dezavantajları da vardır, esas olarak kanıt boyutlarının bir SNARK kanıtından çok daha büyük olması ve doğrulanmasının daha uzun sürmesi ve ayrıca daha fazla gaz maliyeti olması dejavantajlarından bazılarıdır . Ancak bu ödün vermeye değen bir dejavantajdır , çünkü etkili TPS ve verimin daha yüksek olması bir SNARK’a göre çok daha yüksektir.
STARK’lar, SNARK’lardan daha ölçeklenebilirdir ve zincir dışı verileri depolayan Validium’larla, geliştiricilerin L1'lerde uğraşmak zorunda kaldığı gaz’ı etkin bir şekilde ortadan kaldırır.
Karşılaştırmalar
Aşağıdaki çizelgelerdeki seviyeler, aritmetik devrelerin karmaşıklığını ifade eder. Her seviye, bir önceki seviyeden kabaca 55 kat daha karmaşıktır. Bu örneklerde, zkSTARK’lar için zorluk eğimi, SNARK’lardan çok daha yavaş yükselir. TPS ve verim arttıkça karmaşıklık da artar. zkSNARK’lar daha az ölçeklenebilir olsa da, mevcut L1'lerden daha ölçeklenebilir büyüklüklerdir. Şu anda zkSync, bir L1 Ethereum işlemiyle aynı güvenlik garantileriyle 3000 TPS’yi yönetebilir. zkSync’in Validium çözümü olan zkPorter ile 50.000+ TPS’yi çözebilir. (kaba taslak 19 kat)
L2'lerin ötesinde
Ölçeklenebilirlik sonsuz olmaya çok yakın, bu da Ethereum tarafından güvence altına alınan gerçekten güvenilmez, hızlı ve düşük maliyetli bir uygulama katmanının kapılarını açacak. StarkWare, ölçeklemeyi daha da genişleten L3'ler olarak bilinen özyinelemeli STARK’lar üzerinde çalışıyor.
Çözüm
Sıfır bilgi kanıtı alanı hala aktif bir araştırma içerisinde ve bölüm sonuna ulaşmadan önce yapılacak daha çok fazla iş var, ancak teknoloji hızla ilerliyor ve Layer 1 savaşlarından toplama merkezli bir geleceğe doğru ilerliyoruz.
Bu makale bir çok kaynaktan edinilen bilgiler doğrultusunda yazılmıştır okuduğunuz için teşekkür ederim lütfen bana ne düşündüğünüzü bildirin.
Makale yazarının Twitter hesabı : https://twitter.com/pseudotheos
Tercüman Notu : Buraya kadar okuduğunuz için teşekkür ederim anladığım kadarıyla sade bir şekilde makaleyi Türkçeleştirmeye çalıştım .
Additionally: Dear author, thanks for the pseudo theos research and this article.
Telegram Kanalım : https://t.me/hitcryptoyt
Youtube Kanalım : https://www.youtube.com/c/HitCrypto
Twitter : https://twitter.com/hitasyurek
//
